دوستي خاله خرسه

پرده اول:
حتماً داستان دوستي خاله خرسه را شنيده ايد. اين داستان از مردي روایت می‌کند که با یک خرس دوست است. هنگامی كه مرد در خواب است مگسي بر صورت او نشسته و باعث آزار وی می‌شود. خرس كه به منظور كمك به دوست خود قصد دور كردن مگس ‌را دارد براي انجام اينكار، قطعه سنگی را به سوی مگسی که بر صورت مرد نشسته بود پرتاب می‌کند. مگس فرار می‌کند، ولی مرد بر اثر اصابت سنگ به سرش می‌میرد.
پرده دوم:
وزارت علوم از حذف پایان نامه در دوره کارشناسی ارشد خبر داده است، با اين استدلال که این امر وقت بسیاری از دانشجو را میگیرد و استاد راهنما هم به واسطه این که درگیر پایان نامه است، نمیتواند به سایر امور رسیدگی کند!!!با توجه به اینکه سال88، سال اصلاح الگوی مصرف نام گرفته است سعي وزارت علوم بر اين است كه دوره کارشناسی ارشد را سریع تر و کوتاهتر برگزار نمايد. در پاسخ این سؤال که چه جایگزینی برای پایان نامه تعیین شده گفته شده است كه در روش جديد جای پایان نامه را چند واحددرسی میگیرد که بر سرعت کار می افزاید و باعث می شود بتوانیم دانشجویان بیشتری را وارد دوره های کارشناسی ارشد کنیم(اصل خبررا اينجا بخوانيد).

آيا ميان اين دو پرده، شباهتي احساس نمي كنيد؟من يكي كه با ديدن دومي به ياد اولي افتادم!
به جرأت ميتوان گفت مهمترين و كاربردي ترين دستاورد دوره هاي كارشناسي ارشد هم براي دانشجويان و هم براي كارفرماياني كه بعداً آنان را به استخدام در مي آورند تجربيات عملي است كه آنها در جريان گذراندن پايان نامه خود كسب مي كنند. واقعيت آن است كه دانشجويان در قالب پايان نامه كارشناسي ارشد، مهارت خود را در زمينه آزمون نظريه هائي كه ياد گرفته اند در محيطي عيني ارتقاء ميدهند، با مسائل و مشكلات كشور از يكسو و پتانسلهاي آن از سوي ديگر در حوزه هاي مختلفي چون نظام آماري، نظام علمي، نظام اجرائي، نظام آموزشي و نظام تحقيقاتي از نزديك آشنا ميشوند، ياد ميگيرند كه چگونه با اساتيد خود به مباحثه و چالش علمي بپردازند چيزي كه كمتر در كلاسهاي آموزشي مرسوم امكان تحقق دارد، مجبور به مطالعات، تحقيقات و بررسيهاي خارج از چارچوب جزوات و كتب كليشه اي و كهنه درسي ميشوند و دانش تخصصي و عمومي آنان در جلسات دفاع بصورتي عيني و جدي در معرض سؤال و چالش قرار ميگيرد و چكش مي خورد و صيقل مي يابد. مگر ميتوان يك فرد باهوش و با استعداد را در كلاسهاي تئوريك آموزش رانندگي نشاند و بدون آنكه پشت فرمان بنشيند به او گواهي نامه رانندگي داد و نگران نبود. مگر ميتوان نوابغ فوتبال را به صرف اينكه فوتبال را خوب بلدند از تمرينات مختلف معاف كرد. صرفه جوئيهاي چنين كارهائي بيشتر است يا حذف پايان نامه از دوره كارشناسي ارشد. حذف پايان نامه كارشناسي ارشد ‌مصداق صرفه جوئي نيست بلكه مصداق بارز مصرف نكردن است.
البته آن صرفه جوئي ظاهري هم، در نتيجه نهائي تحقق نخواهد يافت چرا كه اولاً ترديدي نيست كه هزينه هاي وزارت علوم كاهش نخواهد يافت و منابع آزاد شده صرف اموري خواهد شد كه لزوماً مهمتر و اولويت دارتر از پايان نامه كارشناسي ارشد نيستند و ثانياً كارفرماياني كه فارغ التحصيلان دوره هاي كارشناسي ارشد را به استخدام در مي آورند هزينه اين كمبود را حتي بيشتر از آنچه كه در حال حاضر صورت ميگيرد متحمل خواهند شد. تجربه به من نشان داده است كه فارغ التحصيلي كه نمرات درسي اش معمولي است ولي مرحله پايان نامه را بخوبي طي كرده است بسيار كارآمدتر و مفيد تر از كسي است كه همه نمرات اش 19 و 20 است ولي پايان نامه درستي ننوشته است.
درك نادرست از نقش و مأموريت پايان نامه هاي دوره كارشناسي ارشد است كه باعث ميشود چنين اقدامات ناشيانه اي با افتخار مطرح شود و خطا بودن فاحش آن از ديد برخي پوشيده بماند. پايان نامه دوره كارشناسي ارشد و حتي با درجه كمتري دكتري تخصصي، در واقع امتحان گرفتن از دانشجو در امر كاربرد نظريه هائي كه در طول تحصيل آموخته، استفاده از روش علمي در امر تحقيق، استفاده از آمارهاي معتبر و كسب مهارت تكميل پرسشنامه و يا انجام مصاحبه است. ولي برخي با تصور اينكه مأموريت پايان نامه هاي تحصيلي حل مشكلات كشور است و با مشاهده اينكه پايان نامه هاي دوره كارشناسي ارشد در اين راه چندان موفق نيستند به فكر حذف آن افتاده اند.

اين هشدار را بايد جدي گرفت چرا كه در صورت عملي شدن اين تصميم، ضربه سختي به توسعه علمي كشور بخصوص در حوزه هاي توسعه اي و كاربردي وارد خواهد شد كه اين ضربه در زمينه علوم انساني و اجتماعي بسيار فاجعه بارتر بوده و اندام بسيار نحيف اين حوزه هاي علمي را بيش از پيش نحيف تر خواهد كرد.